| << Chapter < Page | Chapter >> Page > |
Trước hết hệ thống thuật ngữ KH-KT thường là từ La tinh, như: otorhinolaryngology, electro-encephalography, homo sapiens,… hoặc các từ có gốc từ La tinh: “to assert”, “to state”, “to declare” thay cho động từ “to say”, “to contaminate” thay cho động từ “to soil”, “to purify” thay cho động từ “to clean”.
Kế đến, hệ thống thuật ngữ này còn là tên gọi cho một biến thể ngôn ngữ được ghi nhận có hai chiều.
Chiều thứ nhất là phương ngữ (dialect): Loại biến thể này được sử dụng phổ biến trong một cộng đồng hoặc nhóm người cụ thể. Một trong những biến thể đặc trưng nhất trong văn bản KH-KT tiếng Anh là loại phương ngữ địa lí (geographical) giữa tiếng Anh của người Anh (British English) và tiếng Anh của người Mỹ (American English). Xin nêu một vài ví dụ liên quan đến phương ngữ Anh và Mỹ.
| Anh | Mỹ |
| flammable | inflammable |
| flat (battery) | dead (battery) |
| aerial | antenna |
| anticlockwise | counterclockwise |
| extension lead | power strip |
| gear lever | stick shift |
| mobile phone | cell phone |
| polystyrene | styrofoam |
Chiều thứ hai là ngữ vực (register): Là loại biến thể ngôn ngữ mà người sử dụng ngôn ngữ xem xét phù hợp trong một tình huống cụ thể. Trong ba tham số biến thể của ngữ vực có thể phân bệt được là Trường (field), Người giao tiếp (tenor) và Phương thức thì Trường là một loại biến thể sử dụng ngôn ngữ phản ảnh những gì mà Gregory và Carol [3] gọi là "vai diễn có mục đích" vốn tương tự cách gọi "phạm vi" (province) của Crytal và Davy để nhấn mạnh thêm về nghề nghiệp, chuyên môn và chuyên ngành. Đây thực sự là một thách thức lớn nhất cho người dịch văn bản KH-KT. Theo quan điểm dịch thuật của Hatim và Mason [3], trường (field) có thể gây khó khăn cho người dịch khi chuyển nghĩa một ngôn ngữ gốc như tiếng Anh, vốn đã phát triển một nền văn hóa kỹ thuật cao mà Gregory gọi là "những trường được đánh dấu của diễn ngôn" (marked fields of discourse) để phản ánh thế giới kinh nghiệm rất phát triển của KH-KT của nền văn hóa nói trên. Rõ ràng người dịch từ ngôn ngữ gốc như tiếng Anh sang các ngôn ngữ đích ở các nước đang phát triển như Việt Nam, Lào... sẽ gặp phải những thách thức đó là phải tạo ra các từ mới liên quan đến trường ngôn ngữ KH-KT. Đồng với quan điểm này Peter Newmark cũng cho rằng: "khó khăn chủ yếu trong dịch một văn bản KH-KT là thuật ngữ mới". Trường hợp điển hình nhất là từ "friendly" khi kết hợp với một từ khác cho ra các từ như "user-friendly", "environment-friendly", "family-friendly" đều có nghĩa hết sức khác nhau nhưng đa phần được dịch là "thân thiện với người dùng"!?, thân thiện với môi trường!?, "thân thiện với gia đình!?". Đó là chưa kể đến một loạt từ mới như: "podcast", "script kiddies", "andropause", "ubersexual" mà hiện nay vẫn vắng bóng ở các từ điển bản ngữ như Oxford thì ắt hẳn là một thách thức cho người dịch để tạo ra các từ mới, cách diễn đạt mới chưa có trong nền văn hóa KH&KT của ngôn ngữ mình. Ngoài những thách thức nói trên, cũng cần nói đến những nhân tố không kém phần quan trọng thường gây khó khăn cho người dịch, đó là:
Notification Switch
Would you like to follow the 'Những điểm cần lưu ý khi dịch một văn bản khoa học-kỹ thuật từ tiếng anh sang tiếng việt' conversation and receive update notifications?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|