4.1 Die uitwerking van energie op die toestand van 'n stof  (Page 2/2)

Waarom?

1. Verhit die koperbal in die vlammetjie. Probeer die bal deur die ring sit. Wat gebeur? Verklaar.

1. Hou die koperbal in koue water en probeer dit weer deur die ring sit. Wat gebeur? Verklaar.

Voltooi:

Alle vaste stowwe sit nie eweveel uit as dit ___________________nie, en

krimp nie eweveel as dit ________________nie.

Nog interessanthede:

Die betonblokke van sypaadjies en brugkonstruksies word altyd met spasies tussenin gelê. Waarom?

'n Tandarts kan nie sommer enige stof as stopsel vir jou tand gebruik nie.

Verduidelik:

Assessering

LU 1

WETENSKAPLIKE ONDERSOEK Die leerder is in staat om met selfvertroue op weetgierigheid oor natuurlike verskynsels te reageer, en om binne die konteks van wetenskap, tegnologie en die omgewing verbande te ondersoek en probleme op te los.

Dit is duidelik wanneer die leerder:

1.1 ondersoeke beplan: ‘n lys opstel, met ondersteuning, van bekende situasies en materiale, en ondersoekende vrae opstel:

1.1.1 bydra tot ‘n klaslys van interessante aspekte van die situasie;

1.2 ondersoeke uitvoer en data versamel: instruksies en prosedures uitvoer wat ‘n klein aantal stappe behels:

1.2.1 ‘n eenvoudige werkblad volg om toerusting op te stel en waarnemings te verkry;

1.2.2 waarnemings aanteken deur tekeninge en byskrifte te maak;

1.2.3 met die prosedure aanhou totdat die verskynsel plaasvind of oor ‘n langer tydperk waargeneem kan word (bv. plante groei na die lig wat van ‘n spieël af kom);

1.3 data evalueer en bevindings kommunikeer: verslag doen oor die groep se prosedure en die resultate wat verkry is:

1.3.1 waarnemingsdata aanbied wat met die fokusvraag verband hou.

LU 2

KONSTRUKSIE VAN WETENSKAPKENNIS Die leerder ken, interpreteer en pas wetenskaplike, tegnologiese en omgewingskennis toe.

Dit is duidelik wanneer die leerder:

2.1 betekenisvolle inligting onthou: ten minste eie vlotste taal gebruik om voorwerpe, materiaal en organismes te noem en te beskryf.

2.1.3 sê of energie van een vorm na ‘n ander oorgeskakel kan word.

Memorandum

AKTIWITEIT 1

Verfris jou geheue: vloeistof, vaste stowwe, gasse (in hierdie volgorde).

AKTIWITEIT 2

Draai moeilik oop: Toe die kos ingelê is, was dit warm. Die deksel is styf vasgedraai. Omdat dit van metaal is, het dit gekrimp toe dit afkoel. Die kos het ook gekrimp. Die deksel het dus verklein en is deur die inkrimpende kos vasgesuig.

Warm water laat dit maklik oopdraai: vastestowwe sit nie eweveel uit nie. Die deksel is van metaal en sit meer uit as glas. Toe die warm water oor die bottel spoel, het die deksel meer uitgesit as die glas en dus makliker losgedraai.

Nommerpas-ruit: die ruit kan bars omdat dit uitsit as dit warm word en teen die raam druk.

Telefoondrade: die drade word langer as dit warm is. Hulle is dalk op ‘n koue dag gespan en as dit dan warm word, hang hulle slap.

Saamgestelde staaf:

1. Die staaf buig.

2. Koper.Koper sit vinniger uit as yster. Dit word dus langer as die yster en die buiging is dus na die yster se kant toe.

3. Die bal gaan nie, deur nie want dit het uitgesit weens verhitting.

4. Die bal het afgekoel en gekrimp.

Vul in:

Verhit word, afgekoel word.

Interessanthede:

Beton sit uit as dit warm word. Dit gaan dus bars om uit posisie te beweeg as dit nie spasie het om te beweeg nie. Dit moet ‘n stof wees wat soos die tande op hitte reageer, anders sit dit vinniger uit of krimp dit vinniger. Dit sal veroorsaak dat dit loskom, of die tand kan kraak.