4.6 Grootboekinskrywings

Ekonomiese en bestuurswetenskappe

Graad 9

Bestuurs-, verbruikers- en finansiële kennis en vaardighede

Module 21

Grootboekinskrywings

Afdeling 2: Grootboekrekeninge

AKTIWITEIT 1:

Om grootboekinskrywings te doen

[LU 3.3]

’n Rekening is ’n afsonderlike rekord waarin alle transaksies wat op ’n bepaalde item betrekking het, opgeteken word.

Dit het die vorm van ’n T en bestaan uit drie dele, naamlik:

• die titel van die item waarop die transaksies betrekking het, byvoorbeeld bankrekening;
• die linkerkant, genoem die debietkant; en
• die regterkant, genoem die kredietkant.

• Byvoorbeeld:

  

Om ’n rekening te debiteer beteken om die inskrywing aan die debietkant te maak. Om ’n rekening te krediteer beteken om die inskrywing aan die kredietkant te maak.

Elke transaksie raak ten minste twee rekeninge. Die een rekening word gedebiteer en die ander rekening gekrediteer. Dit staan bekend as die dubbelinskrywingstelsel . In die grootboekrekening se besonderhede-kolom kom die naam van die ander rekening wat by die transaksie betrokke is, byvoorbeeld :

Dit beteken kontantverkope ter waarde van R1 000 is aangegaan. Die twee rekeninge is dus bank en verkope. Die dubbelinskrywing sal soos volg lyk:

Die volgende reëls moet in aanmerking geneem word by inskrywings in grootboekrekeninge:

• Wanneer ’n bate vermeerder, word die baterekening gedebiteer
• Wanneer ’n bate verminder, word die baterekening gekrediteer
• Wanneer ’n las vermeerder, word die lasterekening gekrediteer
• Wanneer ’n las verminder, word die lasterekening gedebiteer
• Wanneer kapitaal vermeerder, word die kapitaalrekening gekrediteer
• Wanneer kapitaal verminder, word die kapitaalrekening gedebiteer
• Wanneer inkomste vermeerder, word die inkomsterekening gekrediteer
• Wanneer inkomste verminder, word die inkomsterekening gedebiteer
• Wanneer uitgawe vermeerder, word die uitgawe rekening gedebiteer
• Rekeninge wat aan die kredietkant vermeerder se beginsaldo is aan die kredietkant
• Rekeninge wat aan die debietkant vermeerder se beginsaldo is aan die debietkant

OPDRAG 1:

• Bepaal die effek van Grootboekrekeninge op B = E + L deur die transaksies op die tabel te ontleed:

1. Eienaar deponeer van sy persoonlike fondse in die onderneming se bankrekening as kapitaal

2. Koop toerusting en betaal per tjek

3. Koop ’n voertuig op skuld

4. Ontvang kontant vir lewering van dienste

5. Betaal salarisse per tjek

6. Betaal die verskuldigde bedrag aan krediteure

7. Ontvang geld vanaf debiteure

Tabel vir opdrag 1

OPDAG 2:

• Beantwoord onderstaande vrae volgens die kolomme in die tabel:

(a) Rangskik die rekeninge in die kolomme in die tabel.

(b) Dui deur middel van +, - of 0 langs die rekening aan of ’n vermeerdering daarvan die eienaarsbelang sal vermeerder, verminder of onveranderd laat.

(c) Dui deur middel van dt. of kt. langs die rekening aan of die rekening ’n debiet of krediet beginsaldo sal hê.

Tabel vir opdrag 2

OPDRAG 3:

• Doen die volgende debiet- en kredietinskrywings op die grootboekblad hieronder:

1 Die eienaar belê R12 000 in die onderneming as kapitaal

2 ’n Voertuig word op krediet aangekoop van TP Motors

3 Koop brandstof en betaal per tjek

4 Ontvang kontant vir dienste gelewer

5 Betaal salarisse per tjek

6 Lewer goedere op krediet aan J. van Schalkwyk

7 Betaal huuruitgawe aan A en B Verhuurders per tjek

8 Die eienaar neem kontant vir eie gebruik

9 Koop materiaal aan op krediet van AB Voorsieners

10 Koop toerusting aan van Model Voorsieners en betaal per tjek

11 Ontvang die verskuldigde bedrag van J. van Schalkwyk

12 Betaal ’n gedeelte van die skuld aan TP Motors

13 Verkoop goedere vir kontant

Tabel vir opdrag 3

Assessering

Memorandum

AKTIWITEIT 1

OPDRAG 1

AKTIWITEIT 1

OPDRAG 2

AKTIWITEIT1

OPDRAG 3