<< Chapter < Page Chapter >> Page >
  1. Kry kleurmiddels van blomme, groente en plante.

Assessering

LU 5 DINK EN REDENEER
Die leerder is in staat om taal vir dink en redeneer te gebruik en inligting vir leer te verkry, verwerk en gebruik.
Dit word bewys as die leerder:
5.1 taal gebruik vir dink en redeneer:
5.1.1 pas denk- en redenasievaardighede in verskeie kontekste oor die kurrikulum heen en in persoonlike omstandighede toe;
5.1.2 herken en bespreek die skrywer se belangrikste standpunt en perspektief in verskillende tekssoorte;
5.1.3 ontleed oorsaak en gevolg in meer diepte in lineêre tekste en tekste oor die kurrikulum heen (soos deur die onderliggende oorsake en nie die vanselfsprekende nie, te soek);
5.1.4 ontwikkel en gebruik redenasies wat:- die logika duidelik aan die leser / luisteraar maak;- reaksies en teenkanting antisipeer;
5.1.5 stel ‘n teenargument en verskaf alternatiewe;
5.1.6 gebruik feitlike inligting en interpreteer statistiek met toenemende selfvertroue om argumente te staaf;
5.1.7 gebruik eie ervaringe en kontrasteer dit met dié van ander om ‘n standpunt te verduidelik;
5.1.8 gebruik vrae, afleiding en analise om kritiese denke te ontwikkel en probleemoplossing te bevorder;
5.2 gebruik taal om te ondersoek:
5.2.1 stel vrae oor nasionale en kruiskurrikulêre vraagstukke (soos MIV/vigs, verhoging in rentekoerse);
5.2.2 herken wanneer ‘n spreker of bron dubbelsinnig is, bewyse verkeerd gebruik of ongeldige stellings maak en stel gepaste vrae om akkurater inligting te verkry;
5.2.3 bevraagteken en oorweeg moontlikhede;
5.2.4 ondersoek ‘n verskeidenheid benaderings om navorsing oor ‘n onderwerp te beplan, te organiseer en aan te bied (vir Tale en ander leerarea);
5.2.5 oorweeg verskillende perspektiewe wanneer inligting gekies word;
5.2.6 brei die aantal bronne en die metodes uit om relevante inligting te vind (soos die elektroniese en ander media, koerantargiewe, dokumentêre films, gespesialiseerde biblioteke);
5.2.7 werk aan toenemend ingewikkelde projekte oor leerareas heen en lewer ‘n samehangende produk;
5.4 dink kreatief:
5.4.1 visualiseer, voorspel, fantaseer en empatiseer om betekenis te skep en probleme op te los;
5.4.2 verbeel moontlikhede en alternatiewe om denke uit te brei (stel hipoteses en spekuleer);
5.4.3 gebruik ‘n verskeidenheid maniere om idees te ondersoek en uit te brei (soos skryf, teken, dans, rolspel);
5.4.4 dink na oor verskille en gebruik dit skeppend en positief (soos verskille in ervaring, kultuur, belangstelling en persoonlikheid);
5.4.5 vergelyk hoe verskillende tale terme in verskillende leerareas uitdruk en skep skakels om met begrip en probleemoplossing te help.
LU 6 Taalstruktuur en-Gebruik
Die leerder ken en is in staat om die klanke, woordeskat en grammatika van die taal te gebruik om tekste te skep en te interpreteer.
Dit word bewys as die leerder:
6.1 met woorde werk:
6.1.1 gebruik spelreëls en ’n verskeidenheid spel­strategieë om onbekende woorde te spel en bespreek die strategieë wat gebruik word;
6.1.2 skep eie spellys vir moeilike woorde, veral van woorde oor die kurrikulum heen, en bespreek probleemwoorde;
6.1.3 gebruik hoofletters en skryftekens korrek en doeltreffend (kappie, koppelteken, deelteken, afkappingsteken en aksentteken);
6.1.4 gebruik ’n woordeboek en tesourus met self­vertroue, doeltreffend en gereeld om spelling, woordafleiding en die herkoms van woorde te ondersoek;
6.1.5 gebruik afleiding, samestelling en alledaagse voor- en agtervoegsels (ook meervoude-, ver­kleinings- en geslagsvorme) doeltreffend om woordeskat uit te brei;
6.1.6 gebruik woordfamilies en woorde oor dieselfde onderwerp om woordeskat te ontwikkel;
6.1.7 verstaan dat tale woorde by ander tale leen en hoe nuutskeppinge in ’n taal ontstaan en gebruik dit gepas;
6.1.8 verstaan en gebruik sinonieme, antonieme, homonieme, homofone, paronieme en een woord vir ’n omskrywing gepas binne konteks;
6.1.9 gebruik alledaagse afkortings en akronieme gepas.
6.2 met sinne werk:
6.2.1 identifiseer en gebruik die volgende in konteks:
  • selfstandige naamwoorde (soortname, eiename, versamelname, abstrakte s.nw.),
  • voornaamwoorde (persoonlik, besitlik, betreklik, wederkerend, vraend, onbepaald, onpersoonlik),
  • hoofwerkwoorde (selfstandige werkwoorde en koppelwerkwoorde), medewerkwoorde (hulp­werkwoorde) en deelwoorde (ook in vaste ver­bindings),
  • adjektiewe (ook die verboë vorm, trappe van vergelyking en intensiewe vorme; letterlike en figuurlike gebruik),
  • bywoorde (ook in vaste verbindings),
  • voegwoorde,
  • voorsetsels;
6.2.2 verstaan die grammatikale verskil tussen en funksie van sinsoorte (stel-, vraag-, bevel- en uitroepsinne, asook instruksies) en gebruik dit korrek;
6.2.3 identifiseer en gebruik sinsdele soos onderwerp, gesegde, direkte en indirekte voorwerp en byvoeglike bepalings;
6.2.4 identifiseer en gebruik hoofsinne en bysinne (bywoordelik en byvoeglik) gepas;
6.2.5 gebruik tydsvorme korrek en om fokus te wissel, soos die teenwoordige tyd kan ’n gevoel van onmiddellikheid skep;
6.2.6 gebruik die korrekte woordorde in sinne en ver­staan hoe woordorde betekenis kan beïnvloed;
6.2.7 gebruik die aktiewe (bedrywende) vorm en passief (lydende) vorm en verstaan wanneer elkeen gepas is en hoe dit betekenis kan beïnvloed;
6.2.8 verander sinne doeltreffend van die direkte na die indirekte rede, en andersom, met die korrekte gebruik van punktuasie, bywoorde en voor­naamwoorde en wissel die gebruik van die twee vorme gepas;
6.2.9 gebruik die ontkennende vorm korrek en op ver­skillende maniere;
6.2.10 gebruik punktuasie doeltreffend (punt, komma, dubbelpunt, kommapunt, vraagteken, uitroep­teken, aandagstreep, hakies, beletselteken, aanhalingstekens, skuinsstreep).
6.3 werk met tekste:
6.3.1 wissel die gebruik van kern- en ondergeskikte sinne (soos om die kernsin aan die einde te plaas) om samehangende paragrawe te ontwikkel;
6.3.2 gebruik verbindingswoorde (soos nietemin, verder) om ‘n logiese denkpatroon in ‘n paragraaf te ontwikkel;
6.3.3 verbind sinne in samehangende paragrawe deur voegwoorde, voornaamwoorde en woordherhaling (waar gepas) te gebruik;
6.4 ontwikkel bewustheid en gebruik van styl:
6.4.1 gebruik verskillende sinslengtes en sinsoorte;
6.4.2 onderskei tussen formele en informele taalgebruik en verduidelik wanneer dit gepas is;
6.4.3 verstaan en gebruik idiomatiese uitdrukkings en taalidioom gepas en kreatief.

Memorandum

AKTIWITEIT 1

  • ‘n baie treffende toneel
  • alleenreg
  • oordadig / oordrewe
  • uitheems / vreemd
  • iemand wat by jou vlerksleep
  • Kies en bly in ‘n seker area.
  • Skakel in by omgewing om nie gesien te word nie.
  • moontlike
  • opstoot van vloeistof in dun buisie
  • dikwelse gebruik
  • Gaan mal te kere.
  • om te trou
  • Gee mekaar moeilikheid.
  • vrouens
  • om die bos te lei
  • Flous jouself / lei jouself om die bos.
  • helder klere / kleure van sirkus
  • wat die roofdier flous – sien nie die nes nie
  • koraalboom in Zimbabwe
  • Lê onder kleuterskool-klimraam.
  • Hy moet die beste nektarbron monopoliseer en hy moet die mooiste veredos hê.
  • om ‘n spens vol kos te hê
  • Sy broei alleen en moet haar kan kamoefleer.
  • Sy bou die nes alleen en sit alleen op die eiers.
  • Tuiniers gebruik gifstowwe.
  • nie noodwendig dood nie, maar verlam en dan die kat se prooi
  • Ons wil ‘n té gesonde tuin hê en plant nie goed wat hulle lok nie.
  • Die nes is onopvallend; gekamoefleer; breek buitelyne met los blare wat aan die nes hang.
  • verdigting en isolering van neswand
  • Die voëltjie is kleiner, het ‘n dowwer borslap en sing nie baie nie.
  • nee, word net weggedryf
  • lang, krom bekkie en liggaamsvorm
  • Flous nesrowers en dis aangepas vir weerstoestande.

AKTIWITEIT 2

  • As jy klei nodig het, kan jy dit uit kleigrond verkry.
  • Ou krale, knope kan weer op ‘n ander uitrusting gebruik word.
  • Het jy al probeer om jou eie papier te maak?
  • Jy kan kunswerke, soos ‘n “mobile” skep met dryfhout, vere, skulpe, dieregeraamtes, ens.
  • Maak jou eie seep met al die klein afvalstukkies.
  • Maak jou eie kerse met al die afvalstukkies.

Get Jobilize Job Search Mobile App in your pocket Now!

Get it on Google Play Download on the App Store Now




Source:  OpenStax, Afrikaans huistaal graad 9. OpenStax CNX. Sep 14, 2009 Download for free at http://cnx.org/content/col11058/1.1
Google Play and the Google Play logo are trademarks of Google Inc.

Notification Switch

Would you like to follow the 'Afrikaans huistaal graad 9' conversation and receive update notifications?

Ask