3.1 Kragte en wrywing

Assessering van NASLAANWERK

Kon jy uitvind wie Isaac Newton is en besef jy wat sy bydrae tot die wetenskap was?

[LU 1.1; LU 1.3; LU 3.1]

Aktiwiteit 3:

Om die verband tussen massa, gewig en krag te kan beskryf

[lu 2.3; lu 2.4]

Die aarde trek alle voorwerpe wat naby hom is, aan.

• Ons weet die volgende:

• Alle voorwerpe het massa en alle massas trek mekaar aan - meestal nie waarneembaar nie;
• Hoe groter die massas, hoe groter die aantrekkingskrag; aangesien die aarde groot is, neem ons slegs die aantrekkingskrag in een rigting waar (bv. dat die aarde jou liggaam aantrek); en
• Hoe nader die massas aan mekaar is – hoe groter is die aantrekkingskrag tussen hulle.

• Die massa van ’n voorwerp is ’n aanduiding van die hoeveelheid materie wat die voorwerp bevat en ons meet dit in
• Die gewig van ’n voorwerp is die hoeveelheid aantrekkingskrag wat die aarde daarop uitoefen.
• Die aantrekkingskrag waarmee voorwerpe na die aarde aangetrek word, noem ons gravitasie .
• Die eenheid waarin krag gemeet word, is NEWTON (N).

’n Voorwerp met ’n massa van 100 g het ’n gewig van 1 N.

• Dit is ongeveer die gewig van ’n klein piesang of ’n klein appel.

Vrae:

1. EEN kilogram het die gewig van .........................N.

2. Dit maak nie saak waar jy in die ruimte gaan nie – jou massa sal dieselfde bly, maar jou gewig sal wissel. Verklaar. (S ien module oor ruimteprogramme.)

3. Wat is jou massa? ..................................................

4. Wat is jou gewig? ..................................................

5. Wat sal jou gewig op die maan wees waar die aantrekkingskrag 0,6 N is?

6. Beide KRAG en GEWIG word in NEWTON gemeet. Verklaar.

7. Jy kan die effek van die aantrekkingskrag op ’n voorwerp sien as jy dit met ’n elastiese band oplig. Dit is die beginsel waarvolgens die TREKSKAAL werk.

8. Beskryf die verskil tussen ’n trekskaal en ’n weegskaal.

[LU 2.1; LU 2.3; LU 2.4]

Aktiwiteit 4:

Om krag (gewig) met ’n trekskaal te meet

[lu 1.2; lu 2.4]

Voltooi die volgende tabel deur die gewig van die aangeduide voorwerpe met ’n gekalibreerde trekskaal te meet.

• Meet eerstens die gewig nadat jy die voorwerp aan die trekskaal vasgeheg het met ’n toutjie.
• Plaas die voorwerp op die grond en trek dit oor die grond. Noteer die lesings.
• Herhaal drie keer met elke voorwerp.

• ’n Boek

• ’n Appel

• ’n Baksteen

• ’n Voorwerp van jou keuse

Assessering van die vermoë om gewig/krag met ’n trekskaal te meet.

[LU 1.2]

Vrae

1. Wat is binne-in die trekskaal wat meting moontlik maak?

2. Waarom verskil die twee lesings?

3. Wat beteken “gekalibreer”?

4. Wat sou die gewig van ’n 2,5 kg-sakkie suiker wees?

5. Wat is die doel van die zero-aanpasser op die trekskaal?

6. Identifiseer die kragte teenwoordig.

7. Onderskei tussen gewig en massa.

GEWIG

MASSA

Assessering van VRAE oor die meet van krag/gewig

Kon jy jou KENNIS toepas?

[LU 2.4]

Assessering

LU 1

Wetenskaplike Ondersoek

Die leerder is in staat om met selfvertroue op weetgierigheid oor natuurlike verskynsels te reageer, en om binne die konteks van wetenskap, tegnologie en die omgewing verbande te ondersoek en probleme op te los.