Tyl uilspieel  (Page 3/3)

Opdrag 6:

Om met verbeelding ‘n teks te skryf nadat daaroor gesels is

[lu 4.1, 2.1]

Wie was Tyl Uilspieël?

Tyl Uilspieël is een van die bekendste en kleurrykste karakters in die wêreldletterkunde. Reeds in die 1500’s is daar verhale oor hom geskryf.

Daar het tientalle boeke oor hom verskyn. Daar is rolprente oor hom gemaak, asook skilderye en tekeninge.

Tyl Uilspieël is in Duitsland gebore. Sy ouers was arm boeremense. Hy was ‘n stouterd en altyd vol malkopstreke. Mense was bang vir hom omdat hy hulle gedurig poetse gebak het, soos ons in die teks gesien het.

1. Beplan in groepe van drie ‘n paar poetse wat julle iemand kan bak: eerstens ‘n maat, dan Jufrou of Meneer en laastens ‘n familielid (Ma, Pa, broer of suster).

Nadat julle klaar beplan het, word elke poets eers skriftelik uiteengesit en dan voorgedra . Elkeen in die groep dra een van die poetse voor.

1. Skriftelik verduidelik.
2. Daarna word die poets aan die klas voorgedra. Elkeen in die groep dra een van die poetse voor.

Assessering

Memorandum

Bespreek die betekenis van die verhaal (op horings neem: raas en tekere gaan) met die leerders. Vra wie van hulle al van Tyl Uilspieël gehoor het, en of hulle al van sy stories gelees het.

Lees die verhaal voor met die nodige gevoel. Onthou, dit is ‘n humoristiese verhaal. Gesels eers met die leerders oor die betekenis van die woord en wat humor alles behels. Die verhaal leen hom tot heerlike dramatisering.

opdrag 1

Beplan hierdie opdrag vooruit. Dit behoort ‘n volle lesuur in beslag te neem. Elke leerder word geassesseer op grond van sy/haar vindingryke beskrywing en dramatiese vermoë. Elke leerder moet binne ‘n minuut (afhangend van die lengte van die lesuur) klaar wees.

Opdrag 2

1. Antwoorde: skoendoos, skoenlepel, skoenpolitoer, skoenborsel, skoenveter, skoenlapper. Laasgenoemde pas nie, want dit is ‘n insek. Vra nog sulke voorbeelde van die leerders: handskoen, perdeskoen, ens.
2. Reënskoene, pantoffels, swemvinne (die woordeboek gebruik ook swempoot), platformskoene, skoolskoene of deftige skoene (kerkskoene), drafskoene of atletiekskoene, plakkies of sloffies, damestewels, dameskoene of hoëhakskoene, kinder- of babaskoene, manstewels.

Opdrag 3

• Weghardloop
• Verwarring, in opskudding
• Uit alle mag
• Beangs
• ‘n Geheime plan hê
• ‘n Grap (onaangenaam)
• Vinnig hardloop
• Baie geniet

Opdrag 4

Hierdie woorde kom almal in die verklarende woordeboek voor. Laat die leerders dit naslaan.

Toiings – flenters

Platanna – padda

Versool – van nuwe sole voorsien

Koorddanser – iemand wat op 'n styfgespande draad of tou loop, dans of toertjies uitvoer

Neertuimel – neerval

Solder – ‘n dakkamer

Hanswors – nar

Uitvoering – konsert

Opdrag 5

Die ideaal is dat elke leerder ‘n woordeboek moet hanteer. Die inskrywing oor skoene word egter afgebeeld in die module. Die antwoorde is in die inskrywing te vind.

Die woordeboek is ‘n wonderlike bron om enige les mee aan te vul. Dit kan ook sorg vir baie pret in die klaskamer.

Die leerder moet leer hoe om ‘n woordeboek te lees, reeds vanaf graad 4. Voor in elke woordeboek is daar ‘n gids vir die gebruiker. Die opvoeder moet seker maak dat hy/sy vertroud is daarmee voordat ‘n woordeboek deel van die lesaanbieding uitmaak.

Nadat die leerder die tien idiome neergeskryf het, kan hulle getoets word deur vyf idiome wat die opvoeder gekies het, se betekenis neer te skryf, of, as die betekenis gelees word, kan hulle die relevante idioom neerskryf.

Opdrag 6

Verduidelik aan die leerders dat dit vriendelike poetse moet wees en nie nare poetse nie. Laat hulle eers die woord in ‘n verklarende woordeboek naslaan. Die leerders besluit in groepe op vindingryke poetse. Elke leerder in die groep vertel aan die klas een van die poetse wat hulle groep uitgedink het.

Indien nodig, kan elke leerder homself, en ook die groep, amuseer.