1.1 Vertering

Natuurwetenskappe

Graad 9

Lewensprosesse: ‘n gesonde lewe

Module 2

Vertering

• Voedsel wat ingeneem word, moet eers afgebreek word na klein oplosbare deeltjies wat dan in die bloedstroom opgeneem kan word. Hierdie proses noem ons vertering .
• Die verteringsproses word verdeel in:

• ingestie – voedsel inneem
• digestie - vertering
• absorpsie – voedseldeeltjies in die bloedstroom
• egestie – uitskei van onverteerde voedsel

• Vertering kan meganies (tande kou en maal, asook peristalse) of chemies (ensieme) wees.

1. Wat is peristalse?

2. Watter aanpassing het die mens om peristalse te kan toon?

3. Wat is ensieme?

4. Waar kom ensieme vandaan?

5. Wat gebeur met voedseldeeltjies nadat dit in die bloedstroom beland het?

Die spysverteringstelsel van die mens

• Bestudeer die volgende skets en voltooi die tabel:

Streke van die spysverteringskanaal

Mond:

• Tande kou voedsel meganies fyn sodat ensieme hul werk kan doen.
• Speeksel van die speekselkliere bevat mukus om die kos in 'n BOLUS te rol, asook ensieme soos SPEEKSELAMILASE wat stysel verteer. Die mukus sorg vir maklike afsluk.

Keel tot maag:

• Bolus word afgesluk in die farinks of keel en volg dan die OESOFAGUS of SLUKDERM na die maag. PERISTALSE voer die kos af (selfs teen swaartekrag!).
• Die EPIGLOTTIS keer dat kos nie in die lugpyp of trachea ingaan nie – verhoed dus dat jy stik.

Maag:

• Kragtige maagspiere maal die kos fyn – na 'n paar ure noem ons dit SPYSBRY of CHYM .
• Die ensieme en maagsuur help met verdere afbreek van voedseldeeltjies.
• Die chym beweeg drupsgewys by die PILORIESE SFINKTER na die dunderm.