Om energiebronne en verskillende vorms van energie te kan opnoem, bespreek en identifiseer
[lu 2.2; lu 2.3; lu 2.4]
Wat is energie?
Energie is die vermoë om werk te verrig: om dinge te laat gebeur en om verandering te maak.
Vorms van energie:
Energie kom in verskeie vorme voor, soos klank, warmte, lig, chemiese verbindings en elektrisiteit.
Sommige voorwerpe beskik oor energie omdat hulle beweeg, of bloot as gevolg van hulle posisie. So het voorwerpe
kinetiese energie
(beweging) of
potensiëleenergie (posisie).
Energie kan nie gesien of aangeraak word nie, maar dit is oral teenwoordig: in die lug om ons, in elke stuk materie en in elkeen van ons liggaamselle. Voor die groot knal wat tot die ontstaan van die heelal gelei het, was daar slegs energie!
Bronne van energie
Energie in
ELEKTROMAGNETIESE vorm speel ’n groot rol in tegnologiese uitvindsels soos radio’s, uitsaaitorings, mikrogolfoonde en X-straalmasjiene.
Skandeerders (“scanners”) is masjiene wat beelde toon van iets wat andersins onsigbaar is, toon, byvoorbeeld inwendige dele van die liggaam. Dit stuur klankgolwe in die liggaam in en wanneer hierdie golwe ’n bepaalde verandering ondergaan, toon dit ’n beeld. Hierdie beelde stel medici in staat om diagnoses te maak. Die MRI, ook bekend as die “Magnetic Resonance Image”, is van onskatbare waarde op hierdie gebied.
Ons kan tussen drie belangrike bronne van energie onderskei, naamlik:
die son
atoomkerne
die aarde se beweging en sy swaartekrag, asook die invloed van ander planete op die aarde
Sonligenergie onstaan deurdat atome bots en saamsmelt (kernfusie). Die energie bereik ons in die vorm van lig en warmte. Die warmte-energie laat byvoorbeeld lugstrome ontstaan wat wind meebring wat ’n belangrike bron van energie kan wees. Die warmte-energie laat ook water verdamp, wat wolkvorming en reën meebring. Reën val in hoërliggende dele en riviere ontstaan: nog ‘n belangrike bron van energie.Sonligenergie word ook in voedsel vasgelê deurdat plante fotosintetiseer. Ons kos en brandstowwe (bv. petrol) kom hiervandaan.
Atoomkernenergie word deur die mens ontsluit met behulp van gevorderde tegnologie deurdat atome gesplit word. Groot aanlegte, genaamd kernkragsentrales, word vir dié doel opgerig.
Die
aarde se beweging, sy swaartekrag en die invloed van ander planete bring byvoorbeeld mee dat seestrome ontstaan en dat riviere na laerliggende dele vloei. Hierdie energie kan op verskeie maniere benut word, byvoorbeeld vir vervoer en die aandryf van masjiene soos turbines.
Probeer om die vorm van energie in elk van die volgende voorbeelde te identifiseer en verklaar telkens waar dit vandaan kom.
Voorbeeld van energie
Vorm van energie
Bron
’n Boek lê op die punt van die tafel
’n Selfoonnetwerk stuur golwe uit na jou selfoon
’n Ski-springer spring van ’n sneeuhang af
’n Sneltrein spoed oor die vlaktes
Jy verhit jou middagete in die mikrogolfoond
Die dokter neem x-straalplate van jou gebreekte hand
’n Robot funksioneer in ’n motorvervaardigingsfabriek
’n Weerligstraal en donderslag
Die energie in jou middagete
Klank wat jou oortrom laat vibreer
Elektriese energie by Koeberg
Lig van ‘n flitslig
[LU 2.2; LU 2.3; LU 2.4]
Aktiwiteit 2:
Om die wet van die behoud van energie aan die hand van voorbeelde van energie-omskakelings te kan toelig
[lu 2.4]
Behoud van energie
Die wet oor die BEHOUD VAN ENERGIE is deur Herman Helmholtz (1821 – 1894) ontwikkel.
Volgens hierdie wet kan
ENERGIE NIE GESKEP OF VERNIETIG WORDNIE . Dit kan slegs van een vorm na ’n ander oorgeskakel word.
Sê in elk van die volgende gevalle watter energie-omskakeling ter sprake is:
’n Bal rol van die bopunt van ’n heuwel af
’n Stuk hout brand
ESKOM se steenkoolkragsentrales
Jy pomp jou fietswiel op
’n Satelliet se sonpanele
’n Seuntjie eet ’n roomys
’n Flitslig wat brand
’n Moderne duikboot vaar langs ons kuslyn
Iemand wat op ys skaats
’n Waterwiel
’n Pistoolskoot
’n Elektriese gloeilampie wat brand
Bespreek die volgende stelling krities:
’n Stoomtrein werk met sonkrag .
Assessering van insig in energiebehoud. Kon jy
die wet van energiebehoud toelig? [LU 2.4]
Assessering
LU 2
Konstruksie van Wetenskapkennis
Die leerder ken, interpreteer en pas wetenskaplike, tegnologiese en omgewings- kennis toe.
Dit word bewys as die leerder:
2.1 betekenisvolle inligting kan oproep;
2.2 inligting kan kategoriseer;
2.3 inligting kan interpreteer;
2.4 kennis kan toepas.
Memorandum
Aktiwiteit:
Voorbeeld
Vorm
Bron
Boek op tafel
Potensieel
Kos het chemiese energie verskaf wat in kinetiese vorm (spieraksie) die boek na die tafel gelig het
Selfoonring
Straling
Chemies of kern: elektrisiteit
Ski-springer
Potensieel en kineties
Chemies (kos of elektrisiteit) het persoon na hoë punt geneem
Sneltrein
Kineties/meganies
Chemies of kern: elektrisiteit
Mikrogolf
Straling
Chemies of kern: elektrisiteit
x-straalplate
Straling
Chemies of kern: elektrisiteit
Fabriekrobot
Kineties/meganies
Chemies of kern: elektrisiteit
Weerligslag
Straling (warmte, lig, klank)
Chemies: elektrisiteit
Middagete
Potensieel, chemies
Chemies: sonlig wat vasgelê is
Klank
Straling
Chemies: elektrisiteit
Elektries by Koeberg
Chemies/elektries
Atome
Lig van flitslig
Straling (warmte, lig)
Chemies
Aktiwiteit
Bal: potensieel na kineties en klank
Hout: chemies/potensieel na klank, lig, hitte
Eskom: chemies/potensieel na elektries
Fietswiel: chemies/potensieel na kineties/meganies
Satelliet: straling na elektries
Roomys: chemies/potensieel na chemies/potensieel (in liggaam gestoor) na kineties
Flitslig: chemies/potensieel na lig en hitte
Duikboot: atoom/kern/chemies na elektries na kineties
Skaats: chemies/potensieel na kineties
Waterwiel: kineties na elektries
Pistool: chemies/potensieel na kineties, hitte en klank
Gloeilamp: elektries na lig en hitte
Ja: stoom kom vanaf steenkool, wat dooie plantmateriaal is wat deur fotosintese met behulp van sonlig (stralingsenergie) gevorm is
Questions & Answers
differentiate between demand and supply
giving examples
In economics, a perfect market refers to a theoretical construct where all participants have perfect information, goods are homogenous, there are no barriers to entry or exit, and prices are determined solely by supply and demand. It's an idealized model used for analysis,
When MP₁ becomes negative, TP start to decline.
Extuples Suppose that the short-run production function of certain cut-flower firm is given by: Q=4KL-0.6K2 - 0.112 •
Where is quantity of cut flower produced, I is labour input and K is fixed capital input (K-5). Determine the average product of lab
Kelo
Extuples Suppose that the short-run production function of certain cut-flower firm is given by: Q=4KL-0.6K2 - 0.112 •
Where is quantity of cut flower produced, I is labour input and K is fixed capital input (K-5). Determine the average product of labour (APL) and marginal product of labour (MPL)
Quantity demanded refers to the specific amount of a good or service that consumers are willing and able to purchase at a give price and within a specific time period. Demand, on the other hand, is a broader concept that encompasses the entire relationship between price and quantity demanded
Ezea
ok
Shukri
how do you save a country economic situation when it's falling apart
Economic growth as an increase in the production and consumption of goods and services within an economy.but
Economic development as a broader concept that encompasses not only economic growth but also social & human well being.
Shukri
production function means
Jabir
What do you think is more important to focus on when considering inequality ?
sir...I just want to ask one question... Define the term contract curve? if you are free please help me to find this answer 🙏
Asui
it is a curve that we get after connecting the pareto optimal combinations of two consumers after their mutually beneficial trade offs
Awais
thank you so much 👍 sir
Asui
In economics, the contract curve refers to the set of points in an Edgeworth box diagram where both parties involved in a trade cannot be made better off without making one of them worse off. It represents the Pareto efficient allocations of goods between two individuals or entities, where neither p
Cornelius
In economics, the contract curve refers to the set of points in an Edgeworth box diagram where both parties involved in a trade cannot be made better off without making one of them worse off. It represents the Pareto efficient allocations of goods between two individuals or entities,
Cornelius
Suppose a consumer consuming two commodities X and Y has
The following utility function u=X0.4 Y0.6. If the price of the X and Y are 2 and 3 respectively and income Constraint is birr 50.
A,Calculate quantities of x and y which maximize utility.
B,Calculate value of Lagrange multiplier.
C,Calculate quantities of X and Y consumed with a given price.
D,alculate optimum level of output .
the market for lemon has 10 potential consumers, each having an individual demand curve p=101-10Qi, where p is price in dollar's per cup and Qi is the number of cups demanded per week by the i th consumer.Find the market demand curve using algebra. Draw an individual demand curve and the market dema
suppose the production function is given by ( L, K)=L¼K¾.assuming capital is fixed find APL and MPL. consider the following short run production function:Q=6L²-0.4L³ a) find the value of L that maximizes output b)find the value of L that maximizes marginal product