2.3 Om maskers as artefakte vir rituele te skep

Kuns en kultuur

Graad 6

Uitdrukking en kommunikasie

Module 8

Die gebruik van artefakte by kulturele rituele

Visuele Kuns

Aktiwiteit 1:

Om ‘n oorsig te kan gee oor die gebruik van artefakte by kulturele rituele (individueel)

[lu 4.5]

Julle het reeds in Musiek, Drama en Dans kennis gemaak met rituele en seremonies. Vanaf die vroegste tye is daar van kunsvoorwerpe of artefakte gebruik gemaak gedurende rituele. Artefakte is voorwerpe wat deur die mens gemaak is, soos byvoorbeeld wapens, gereedskap, kleding, juweliersware, maskers en houers vir kos, water, ensovoorts. Artefakte verskaf belangrike leidrade tot die ontrafeling van die menslike evolusie, ekologiese toestande, asook prehistoriese beskawings. Van die oudste artefakte is ruwe klipimplemente wat tot drie miljoen jaar terugdateer.

Artefakte is dus mensgemaakte voorwerpe wat in die verlede gemaak is, maar in die hede behoue gebly het en kan as verteenwoordigend van sekere kulture gesien word. Reeds 50 000 jaar gelede is hierdie vorm van kuns gebruik tydens rituele en seremonies waar daar byvoorbeeld vir die geeste gevra is vir suksesvolle jagtogte. Wat ons vandag as antieke artefakte beskou, was vir daardie kulture alledaagse gebruiksvoorwerpe vir oorlewing en is beslis nie beskou as antiek of ‘n vorm van kuns nie.

Vandag kommunikeer die mens, bewustelik of onbewustelik, deur middel van simbole. Selfs wanneer ons taal gebruik, hou ‘n woord byvoorbeeld nie direk verband met die voorwerp of idee wat dit verteenwoordig nie, maar is eerder ‘n simbool daarvan. Net so is rituele onskeibaar van enige kultuur. Basies is ‘n ritueel ‘n opvoering, beplan of ‘n improvisasie, wat die alledaagse lewe in ‘n ander konteks verplaas. Die krag van so ‘n ritueel lê in die herhaling daarvan. Wanneer ‘n ritueel bewustelik beplan word, word dit ‘n seremonie genoem. Seremonies oorbrug alle kulturele en etniese grense. Dink byvoorbeeld aan ‘n massa mense van verskillende kultuurgroepe wat opstaan wanneer die volkslied gespeel word. Die idee van seremonies kom bykans in alle kulture en lande voor en word dikwels as ‘sosiale drama’ beskryf.

Sommige rituele het oor die jare heen deel geword van kulture en kom in alle gemeenskappe voor as ‘n herbevestiging van sosiale waardes. Die vier fokuspunte in elkeen se lewe, ongeag van die gemeenskap of kultuurgroep, is GEBOORTE – PUBERTEIT – HUWELIK – DOOD.

Beantwoord die volgende vrae oor bogenoemde gebeurtenisse binne julle eie gemeenskap asook TWEE ander gemeenskappe.

Vraelys:

Aktiwiteit 2:

Om maskers as artefakte vir rituele te kan skep(individueel)

[lu 4.5]

Kyk mooi na die verskillende tipes maskers hieronder en bespreek dan die ooreenkomste en verskille tussen die onderskeie maskers en enige ander voorbeelde van maskers waaraan julle kan dink of wat julle al gesien het.

Besluit vir watter een van die bogenoemde rituele julle ‘n masker wil maak. (Hierdie maskers kan ook vir die Drama-opvoering gebruik word.)

MAAK VAN ‘N MASKER

Stap 1

Neem ‘n stuk sagte karton, groot genoeg om jou kop te pas, en vou dit om sodat die twee ente vasgekram kan word.

Stap 2

Pas die ronde stuk karton oor jou kop en maak merkies waar jou oë en mond geleë is. Verwyder die karton en skeur gaatjies groot genoeg vir die oë om deur te kan sien en vir die mond om deur asem te haal en te praat.

Stap 3

Heg ‘n neus (toiletrolletjie of enige ander geskikte kartonhouertjie) aan die voorkant van die masker en begin byvoorbeeld wenkbroue, ore, lippe, tande, hare en/of ‘n baard bylas. Maak gebruik van ander afvalmateriale soos wol, gare, knope en botteldoppies.

Stap 4

Gebruik nou waskryte of pastelle om kleur aan die masker te gee deur die oë en mond te omlyn. Probeer ook om kleurvolle patrone vir versiering op die masker te gebruik.

Aktiwiteit 3:

Om muurskilderye na te vors en om self een te ontwerp (individueel)

[lu 4.6]

As inleiding tot hierdie aktiwiteit moet julle eers in julle eie omgewing gaan kyk na MUURSKILDERYE as ‘n vorm van kommunikasie. Gedurende hierdie navorsing moet jy kyk na:

 Die beoogde boodskap (wat probeer die muurskildery sê of kommunikeer?);

 Teikengroep (op wie is die muurskildery gemik – jongmense, ouer mense, vrouens, mans, ‘n sekere kulturele groep, ens?);

 Tegnieke (hoe en waarmee is die muurskildery gemaak?);

 Gepaste materiale (is die materiale geskik vir ‘n muur?);

 Tekens (enige herkenbare tekens?);

 Simbole (enige simbole verwant aan die onderwerp of kultuur?).

Wanneer julle van die huis af skool toe gaan of terug, sal julle graffiti op ‘n verskeidenheid plekke sien. As julle nie voorbeelde van muurskilderye kry nie, kan julle ook graffiti volgens die punte hierbo ontleed. Probeer om die verskille tussen goeie en vandalistiese graffiti raak te sien.

Na bespreking van ‘n paar voorbeelde van muurskilderye in die klas, moet elkeen ‘n ontwerp vir ‘n muurskildery-paneel op papier skep. Kies eers saam met Juffrou of Meneer ‘n spesifieke tema, soos byvoorbeeld die werk van ‘n bekende kunstenaar, VIGS of omgewingsbewaring, bekende artefakte of selfs rituele en seremonies.

Wanneer julle elkeen ‘n ontwerp op papier geteken het, sal julle onderwyser vir elkeen ‘n blok buite die klaskamer gee. Nou kan julle met gekleurde bordkryte julle ontwerpe binne die sementvierkantjie teken.

Assessering