2.5 Ruimteprogram

Natuurwetenskappe

Graad 9

Die aarde, sterrestelsels en ruimteprogramme

Module 17

Ruimteprogramme

• Die ruimte-era het op 4 Oktober 1957 vir die mens begin toe Sputnik I deur die voormalige Sowjet-Unie gelanseer is.
• Dit het bestaan uit ’n eenvoudige metaalbal wat slegs 84 kg geweeg het en ’n radiosender en ’n termometer bevat het.
• Vandag is daar amper elke week die een of ander lansering.
• Konstantin Tsoilkovsky (1857-1935) was ’n wiskunde-onderwyser wat lank gelede al die moontlikhede van vuurpyle, ruimtestasies en satelliete gesien het.
• Die Amerikaners het egter met hul Apollo-sendings dit moontlik gemaak om die eerste persoon op die maan te laat loop. Dit het op 20 Julie 1969 moontlik geword met die Apollo 11-sending. Almal ken die woorde van Neil Armstrong: “One small step for man, one giant leap for mankind.”
• Ontledings, metings en rotsfragmente het meer lig gewerp op ons kennis van ons eie maan.
• Die “Near Shoemaker”-sending het dit vir die Amerikaners moontlik gemaak om suksesvol met ’n tuig op EROS (’n goot komeetfragment) te land (baie soos die dramatiese voorstelling in die rolprent “Deep Impact”).
• Die Amerikaners se pendeltuie het ’n nuwe era van tegnologie ten opsigte van rekenaar­programme, spesiale metale en materiale, satellietlanserings en vele ander ontsluit.
• Groot rampe het hulle egter ook al afgespeel in die strewe na die bemeestering van ruimte. So het twee Amerikaanse pendeltuie al tot op hede ontplof – eers Challenger in Januarie 1986 (tydens lansering) en onlangs Columbia op 1 Februarie 2003. Columbia was die oudste van die tuie en was op sy 28ste vlug. Dit was die Amerikaners se 113de vlug en die eerste tragedie tydens ’n landingsprosedure.
• Ons eie Suid-Afrikaanse internetmagnaat, Mark Shuttleworth , het op 25 April 2002 groot nuus gemaak deur die eerste Afrikaan in die ruimte te wees.
• Duisende Suid-Afrikaners en leerders het daagliks sy webruimte gelees en die artikels en nuus vanuit die ruimte verslind.
• Sy missie was om sekere eksperimente op die internasionale ruimtestasie (IRS) uit te voer en terselfdertyd waardevolle ervaring op te doen.
• Hier volg ’n kort uiteensetting van die sending:

Man uit afrika in ruimte

• OP 25 April word die Sojoes TM 34-vuurpyl van die Russiese ruimtesentrum by Baikonoer in Kazachstan gelanseer. Aan boord is Mark, Joeri Gidzenko en die Italianer Roberto Vittori.
• Kort na lansering gooi die vuurpyl sy brokstukke af en na ’n sukesvolle reis bereik die tuig twee dae later die Internasionale Ruimtestasie (IRS).
• Mark en sy reisgenote bring agt dae aan boord van die IRS deur en word saam deur duisende in die Suid-Afrikaanse hemelruim dopgehou.
• Mark voer verskeie belangrike navorsingeksperimente namens vooraanstande wetenskaplikes uit en win so belangrike navorsingsresultate en inligting in.
• Die span verlaat die IRS op 5 Mei 2002 en keer met ’n TM 33-Sojoes terug.
• Mark en sy makkers land veilig met die landingstuig wat met ’n valskermaksie aarde toe rem nadat dit deur die atmosfeer gebreek het.

Aktiwiteit 1:

Om ‘n mini-opstel oor mark shuttleworth se ruimte-avontuur te skryf

Besoek www.africaninspace.com en skryf ’n mini opstel oor die waarde van Mark se eksperimente waarby hy in die ruimte betrokke was vir die mensdom.